Meubels - Rietveld Stichting

Meubelontwerpen

In totaal heeft Rietveld meer dan 350 meubels ontworpen. Voor zijn huizen en gebouwen ontwierp hij ook veel soorten kasten, zoals kledingkasten, wandkasten, keukenkasten, boekenkasten enz.

Toch zijn maar enkele ontwerpen algemeen bekend. De rood- blauwe stoel daarentegen werd in de loop van de tijd een icoon Het meest belangrijke drie dimensionale object van de Stijl beweging en het Modernisme.

Hieronder worden nog enkele voorbeelden van zijn meubelontwerpen genoemd en wordt verwezen naar de uitgebreide literatuur hierover.

Meer over Rietveld’s visie

Gerrit Rietveld deed in 1925 de meubelmakerij over aan zijn medewerker van het eerste uur, Gerard van de Groenekan, die zijn hele leven meubels naar ontwerp van Gerrit Rietveld bleef maken. Zelf vestigde Rietveld zich toen als architect in Utrecht. Maar zijn hele leven bleef Gerrit Rietveld meubels ontwerpen, hij beschouwde dat als mooie oefeningen voor ruimtelijke ontwerpen die hij vaak weer toepaste in zijn architectuur.

Rietveld had al vroeg het idee waar zijn architectuur toe moest leiden:

de ruimte moest men kunnen ervaren,
om zijn huizen en ook zijn meubels voor iedereen beschikbaar te maken, is massaproduktie nodig;
de ontwerpen vereisten soberheid om het overbodige te vermijden en de ruimtewerking te optimaliseren.

Hij maakte daarbij steeds meer gebruik van nieuwe technieken en materialen.

Zitmeubels

ROOD-BLAUWE STOEL, 1919

In 1919 ontwierp hij de ‘rood-blauwe’ stoel, toen uitgevoerd in bruin gebeitst hout.

In 1919 werd de stoel gepubliceerd in het tijdschrift De Stijl. Rietveld schreef erbij dat hij een meubel wilde maken dat vrij in de ruimte staat, waarbij de vorm het wint van het materiaal en dat eenvoudig machinaal is te produceren. In dezelfde toelichting noemde Van Doesburg “…de stoel ’n rank ruimtedier (…) onopzettelijke, maar onmeedoogende verwerking van open ruimten.”

De ruimtelijkheid bereikte Rietveld mede door de doorlopende latjes met de pen-gat verbindingen.

De afgeschuinde zijpanelen, later rechthoekig, verdwenen bij de uitvoeringen vanaf 1923.

In dat jaar verfde hij de stoel in de bekende primaire, ‘Stijl’ kleuren. De stoel was in Utrecht te zien op de tentoonstelling ‘De praktische huisvrouw’. Mogelijk was deze tentoonstelling de directe aanleiding voor de kleuren van de stoel. Het door Rietveld als totaal vormgegeven tentoonstellingsinterieur zou de reden kunnen zijn geweest om de stoel ook qua kleur af te stemmen op de ruimte en in het bijzonder op het werk van Van der Leck met eveneens primaire kleuren.

Deze ook wel genoemde lattenleunstoel werd in vele kleuren door Rietveld geleverd, passend in het interieur en naar wens van de opdrachtgever. Zo maakte hij een monochrome rode stoel voor zichzelf en voor de schrijfster Til Brugman een geheel witte uitvoering , als onderdeel van een interieur met kleurontwerp van Vilmos Huszár.

Voor Charley Toorop maakte hij een zeegroene en een roze uitvoering, beide monochroom, en een grijze uitvoering met gele kopse kantjes. Hij maakte voor Paul Citroen en voor Peter Alma een zwarte stoel met witte kopse kantjes.

Stoelen met tafels

ZIGZAG STOEL, 1932, EN TAFEL, 1935

De stoel bestaat uit 4 houten planken, die verbonden zijn met een zwaluwstaart-constructie, een wig, schroeven en bouten, die twee scherpe hoeken vormen en een (vrijwel) rechte hoek.

Rietveld gebruikte hiervoor een Bruynzeel kastplank die in die tijd 90 cent kostte. Hij beschreef dit zelf als een ruimtelijk ontwerp: ‘de stoel laat de ruimte ongeschonden, een schotje in de ruimte. De ruimte voor en achter wordt nergens afgesloten’. Dat was voor hem de waarde van de stoel, maar verder vond hij het ook een constructief grapje.

Rietveld heeft veel variaties op de zigzag stoel gemaakt. Ook maakte hij een bijpassende tafel.

Tafels en kasten

ELLING BUFFET, 1919

Rietveld maakte dit buffet in 1919 voor zijn vriend en collega Piet Elling. Zelf vertelde hij hier later over:

‘De kast bestaat uit een frame van stokjes, regeltjes zullen we het noemen, allemaal van dezelfde maat. (…). Maar nu wou ik dat kastje niet sluiten met een vlakdeurtje maar ik heb het gesloten met een samenstelling van vlakjes die op dezelfde manier ruimtelijk tegen elkaar gezet zijn in de drie dimensies van de ruimte als het frame zelf en daardoor ziet u die wonderlijke vorm van dat deurtje. Datzelfde heeft het laatje dat ook is samengesteld uit plankjes en latjes allemaal van dezelfde soort. En nou had ik dit kastje heel graag asymmetrisch willen maken want ik voelde dat ook die symmetrie eigenlijk te veel gebonden was aan de massa en ik had dat dus liever vrij in de ruimte neergezet maar dat was toen nog te moeilijk, ik was al blij dat ik het tot zover kon brengen en ik heb het dus maar aan weerskanten hetzelfde gemaakt’.

Het buffet is afgebeeld in het tijdschrift De Stijl uit 1920.

OVERIG